Özellikle çocukluk döneminde sık görülen kronik inflamatuar deri hastalığıdır. Şiddetli kaşıntının eşlik ettiği yaygın kızarıklık, deri kuruluğu ve cilt kaşıma ile karakterizedir. Görülme sıklığı özellikle gelişmekte olan toplumlarda artmaktadır. İlk iki yaşta başlayan atopik dermatitli hastaların bir kısmında hastalık ileri yaşlarda da devam ederken bir çoğunda alerjik rinit veya astım gelişmektedir.
Hastalığın gelişmesinde rol oynadığı düşünülen faktörlerden biri genetiktir. Ebeveynlerin her ikisinde atopik dermatit varsa çocuklarında da olma olasılığı %80’e çıkmaktadır. Hem doğal hem de kazanılmış immün yanıtı kodlayan genlerde ve cilt farklılanma genlerinde meydana gelen bozulmalar gösterilmiştir. Özellikle filagrin değişinimi nedeniyle epidermal alanda su tutulumu azalmakta ve su kaybı artmaktadır. Antimikrobiyal işlevler bozulduğu için enfeksiyonlara direnç azalır. Ekzema bölgelerinde Stf.Aereus yerleşip çoğalması kolay olur ve ekzema daha da şiddetlenir. Ayrıca antijen suna hücrelerden olan dentritik hücrelerin atopik dermatitli hastalarda çok az olduğu gösterilmiştir.
Kaşıntılı, sulantılı, kepekli, deri çizgilerinin kalınlaşması ve sertleşmesiyle karakterize ve bu bulgularla tanısı klinik olarak koyulan bir hastalıktır.
- İnfantil atopik dermatiti (2 ay- 2yaş): yanaklarda kaşıntılı kızarıklık ve kepeklenme izlenir, zamanla kaşıntıya bağlı soyulmalar, su toplamalar, ve kuru plaklar oluşabilir. ikincil enfeksiyonlar eklenir ve bezeler ortaya çıkabilir. Ağız etrafında solukluk ve bu bölgede döküntünün izlenmemesi tanı koydurucudur.
- Çocukluk çağı atopik dermatiti: özellikle diz ve dirsek önü, göz kapakları, yüz, boyun bölgelerinde gözlenen şiddetli kaşıntı, eritemli döküntüler izlenir. Göz çevresinde Dennie-Morgan çizgileri, boyun ve aksiller katlantı tutulumu, iktiyoz, bileklerde hiperkeratotik lezyonlar izlenebilir.
- Erişkin dönem atopik dermatiti: lezyonlar benzerdir. uzun süreli kaşıntı nedeniyle göz çevresinde hiperpigmentasyon izlenebilir.
Dennie-Morgan çizgileri
Atopik dermatit tanısında Hanifin ve Lobitz tanı kriterleri yaygın olarak kullanılmaktadır.
Atopik dermatit tedavisinde temel amaç erken ve doğru tedavinin sağlanarak hastanın ve ailenin yaşam kalitesini belirgin olarak düzeltmektir. Her hastanın ihtiyacına göre belirlenen tedavinin başlanması yanında tedaviye uyumun sağlanması, ebeveynlerin tedaviye devam etmesi sağlanmalıdır.
Genel önlem olarak tetikleyici faktörler(enfeksiyon, ısı değişiklikleri, giysiler, yanlış banyo uygulamaları) hakkında bilgi verilmelidir. Yumuşak sabunları kullanıldığı ılık su ile yapılan kısa süreleri banyo önerilmeli, hemen sonrası nemlendiricilerin (vazelin) uygulanması önerilmelidir. Bozulan cilt bariyerini onaran nemlendiriciler (kanabinoid reseptör agonistleri: lipit, kolesterol, yapay AMP içerenler, vb) kullanılabilir. Hastalığın alevlenme dönemlerinde antihistaminik ve düşük-orta etkili topikal kortikosteroidler kısa süreli kullanılabilir. Tedavinin başlangıcında günde 2 kez, daha sonra haftada 2 kez önerilir. Nemlendirilerle birlikte kullanımı steroid ihtiyacını belirgin olarak azaltmaktadır. Steroidlerin topikal kalsinörin inhibitörleri ile birlikte veya dönüşümlü kullanımı daha etkin ve cilt atrofisi açısından daha güvenli olmaktadır.
