Genetik bir hastalık olup yaşam boyu süren gıda alerjisidir.
Besinlerdeki buğday, arpa ve çavdarda bulunan gluten adlı proteine karşı vücudun reaksiyon göstermesine bağlı gelişen bir hastalıktır. Bağışıklık sistemi hastalığı olup her yaşta görülebilir.
Normalde bağışıklık sistemi, zararlı maddelere, bakterilere ve virüslere antikor oluşturarak vücudu korumaya yönelik çalışmaktadır. Çölyak hastalarında bağışıklık sistemi, vücuda yararlı olabilecek glutene karşı beklenmedik bir reaksiyon vermektedir. Bu reaksiyon ile ince bağırsakta besin emilimini sağlayan parmaksı çıkıntılar zarar görmektedir. Besin maddelerinin (özellikle demir, folik asit, ADEK vitaminler) emilimi bozulmaktadır.
Çölyak hastalığı ile ilişkili hastalıklar;
- Tıp I Diyabetes Mellitus
- Otoimmün tiroid hastalıkları
- Otoimmün karaciğer hastalıkları
- IgA eksikliği
Klasik çölyak: daha çok süt çocuklarında ve küçük çocuklarda, yaşamın 6.-24. aylarında gluten alımı başladıktan sonra ortaya çıkabilir
Atipik çölyak: genellikle 5-6 yaş üstü çocuklarda olur
Belirtiler:
- 2 yaş altı çocuklarda: kusma, kronik ishal, karında şişlik, gelişme geriliği, iştahsızlık,
- 2 yaş üstü çocuklarda: boy kısalığı, zayıflık, gelişimde yavaşlama, kronik kabızlık, ergenlikte gecikme, dikkat eksikliği, öğrenme güçlüğü
Tedavi:
- Hastalığın spesifik bir tedavisi yoktur
- Yaşam boyu glütensiz diyet uygulanması gerekmektedir
Glüten içeren besinler (yememesi gerekenler);
- Buğday
- Arpa
- Çavdar
- Yulaf
Çölyak hastaları: pirinç, mısır, patates, soya unu, tüm bakliyatlar, yumurta, et, balık, tavuk, sebze ve meyve tüketebilirler
Böylece bağırsağın zarar görmesi önlenir ve kişilerin de şikayetleri kaybolur. Bazı çocuklara vitamin ve mineral takviyesi başlamak gerekir (Demir, folik asit, B12 vitamini, A, D, E, K gibi yağda eriyen vitaminler, Kalsiyum)
Tedavi edilmezse kısa ve uzun vadeli riskler;
- Emilim bozuklukları
- Büyüme geriliği
- Kansızlık
- Kalsiyum ve K vitamin eksikliği
- Otoimmün hastalıkların sıklığında artış
- Lenfoma ve bağırsak kanserleri
