Hışıltı alt solunum yollarının tıkanıklığına veya daralmasına bağlı olarak gelişen nefes verirken duyulan bir sestir. Genellikle akciğer hastalıkları sırasında gelişen reaksiyon, spazm ve ödemin hava yollarını daraltması sonucu gelişir. Gelişen hışıltı tek bir atak başlayıp bitebilir, uzun sürebilir veya yineleyen ataklar şeklinde gelişebilir.

Hışıltılı atağı dört haftadan uzun sürüyor ise persistan hışıltı, üç veya daha fazla atak şeklinde görülüyorsa yineleyen hışıltı olarak ifade edilmektedir. Hışıltı ataklarının diğer özellikleri viral infeksiyonlarla tetiklenebilmesi, bronkodilatatör  ve antiinflamatuvar tedavi ile düzelmesidir.

Her yaş grubunda farklı  nedenler akut, persistan veya yineleyen hışıltı ataklarına neden olabilir. Süt çocukluğu döneminde doğuştan anomaliler, aspirasyonlar, konjenital kalp hastalıkları, kistik fibrozis , tüberküloz ve viral enfeksiyonlar neden olurken okul öncesi dönemde Astım, viral enfeksiyonlar, yabancı cisim aspirasyonları, daha büyük çocuklarda sigara içimi, çevresel etkenler, viral enfeksiyonlar, astım, tüberküloz daha sık neden olmaktadır.

ASTIM

İki yaşın üzerindeki çocuklarda tekrarlayan, dirençli hışıltı ataklarının üçte biri astım tanısı almaktadır. Atakların çoğu viral enfeksiyonlar tarafından tetiklenirken, genellikle çocuklarda atopik yapıya ait özellikler  bulunmaktadır. Aile bireylerinde IgE yüksekliği, astım, egzema, alerjik rinit gibi hastalık görülebilir. Ataklar egzersiz, soğuk hava, üst solunum yolu enfeksiyonu, alergen teması ile ortaya çıkabilir. Bu atak bronkodilatatör tedavisi ile düzeliyorsa bu hastalarda astım düşünülmelidir.

Üç yaşın üzerinde tanı için iyi bir hastalık hikayesi ve fizik muayene ile serum IgE düzeyi yüksekliği, spesifik IgE pozitifliği, deri testleri, solunum fonksiyon testleri yardımcıdır.

Üç yaş altında astım tanısının konulması için oluşturulan kriterler;

Majör Kriterler:

• Ebeveynde doktor tanılı astım öyküsü
• Hastada doktor tanılı atopik dermatit

Minör Kriterler:

• Doktor tanılı alerjik rinit
• Soğuk algınlığı dışında hışıltı
• Eozinofili

1 majör+2 minör kriter tanı konmasında yeterli olmaktadır.

KİSTİK FİBROZİS

Solunum ve gastrointestinal sistem başta olmak üzere birden fazla sistemi tutan, çocuk ve ergenlerde yüksek hastalık ve ölüm nedeni olan, genetik geçişli (otozomal resesif) bir hastalıktır. Mutasyonuna göre tek organ tutulumu ile giden hafif formdan birden fazla sistemi tutan ağır formlarda görülebilir. Yineleyen hışıltı atağı ile gelen hastalarda akraba evliliği, doğumda mekonyum gecikmesi, yenidoğan döneminde uzamış sarılık hikayesi araştırılmalıdır. 0-2 yaşlarında tekrarlayan dehidratasyon (hipokloremik alkaloz) nedeniyle yatış hikayesi, aşırı terleme, yağlı gaita, büyüme ve gelişme geriliği varsa, daha ileri yaşlarda karaciğer ve dalakta büyüme, çomak parmak varlığı, bronşiektazi varlığında kistik fibrozis düşünülmelidir. Tanı için TER testi yapılmalıdır. Test değeri yüksek çıkarsa genetik tanı yapılmalıdır.

YABANCI CİSİM ASPİRASYONLARI

Genellikle küçük çocuklarda ani gelişen ve tekrarlayan hışıltı nedenidir. Küçük çocuklarda beslenme sırasında veya gülme, ağlama sırasında ortaya çıkabilmektedir. Aspire edilen materyalın çapına göre yerleşir. En sık sağ akciğer alt bölüm bronşlarına yerleşir. Genel olarak üst solunum yollarından geçerken aşırı öksürük ve morarmaya neden olacağından erken farkedilerek sağlık merkezine getirilirse bronkoskopi ile çıkarılarak tedavi edilebilir. Fark edilmez veya tam olarak çıkarılamazsa enfeksiyona neden olarak ateşe neden olabilir ve hep aynı alanda tekrarlayan pnömoniye neden olabilir. Bu hastalarda ısrarla aspirasyon sorgulanmalı, fizik muayenede tek taraflı solunum seslerinde azalma, hışıltı ve akciğer grafisinde aynı alanda devam eden pnömoni bulguları düşündürmelidir. Uzun süren krup vakalarında da verilen tedaviye tam yanıt alınamıyorsa üst solunum yollarına saplanmış ve ödem oluşturmuş yabancı cisim akla gelmelidir. En sık çıkarılan yabancı cisimler çerezler, karpuz, kavun çekirdekleri ve küçük oyuncak parçalarıdır.

PRİMER SİLİER DİSKİNEZİ

Genetik geçişli (otozomal resesif) sili epitelin yapısal veya fonksiyon bozukluğuna bağlı nadir görülen hışıltı, tekrarlayan otit, sinuzit ve alt solunum yolu enfeksiyonu, situs inversus ( dekstrokardi-kalp sağda yerleşik) ve çomak parmak izleniyorsa akla gelmelidir. Tanısında silier transfer zamanı bakılıp ve biyopsi yapılmaktadır.

BRONKOPULMONER DİSPLAZİ

Yenidoğan döneminde ventilatör (solunum cihazı) tedavisi uygulanan prematüre (erken doğan) bebeklerde uzun süreli oksijen desteği alınmışsa uzamış hışıltı durumunda düşünülmelidir.

ASPİRASYON SENDROMLARI

• H tipi trakeoözefageal fistül
• Nöromusküler hastalıklar
• Gastroözefageal reflü

HAVA YOLU BASISI

• Havayolu duvar zayıflığı (laringomalasi, trakeomalasi)
• Vasküler halkalar (çift çıkışlı aort)
• Hiler veya mediastinal lenf nodları

KONJENİTAL ANOMALİLER

• Konjenital kalp hastalıkları (VSD, ASD, hipoplastik sol kalp)

İMMUN YETMEZLİKLER

Özellikle IgG2, IgG4 ve selektif IgA eksikliklerinde tekrarlayan viral ve bakteriyel enfeksiyonlar nedeniyle hışıltı gelişebilir. Selektif IgA eksikliği en sık nedenidir ve özellikle 0-2 yaş grubunda tekrarlayan viral enfeksiyon ve hışıltı ataklarına neden olabilir.

NONSPESİFİK HAVAYOLU İRİTASYONU

• Sigara içimi
• Hava kirliliği

ENFEKSİYONLAR

Özellikle bronşiolit geçiren 5 yaş altındaki çocuklarda hışıltı atakları görülebilmektedir. RSV (respiratuvar sinsityal virus) ve RV (rinovirus) hışıltılı bebek- astım ilişkilidir.